Platelet Zengin Plazma (PRP) Nedir?
PRP, periferik kanda bulunan trombositlerin çok daha yüksek konsantrasyonlarda bulunduğu küçük hacimli bir plazma türüdür. İlk olarak trombositopeni tedavisinde kullanılmak üzere geliştirilen PRP, günümüzde yara iyileşmesi ve doku yenilenmesini hızlandıran çeşitli büyüme faktörleri ve sitokinler içermesi nedeniyle spor hekimliği, rejeneratif tıp ve estetik tıp gibi alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Saç dökülmesi tedavisinde de etkili olduğu gösterilmiştir.
İçindekiler
PRP Nedir ve Nasıl Hazırlanır?
PRP, tam kandan santrifüj yoluyla elde edilen, trombosit açısından zengin bir plazma konsantresidir. Yüksek trombosit konsantrasyonu içermesinin yanı sıra, lökositlerin ve trombosit aktive edici maddelerin varlığına göre farklı türleri bulunmaktadır.
PRP Hazırlama Adımları
Kan Toplama: Hastadan yaklaşık 10-60 mL venöz kan toplanır.
Antikoagülan Eklenmesi: Kan, asit sitrat dekstroz veya sodyum sitrat gibi bir antikoagülan içeren tüplere konur.
Santrifüj İşlemi: Kan santrifüj edilir ve üç katmana ayrılır:
Alt Katman: Kırmızı kan hücreleri ve lökositler
Orta Katman: Platelet zengin plazma (PRP)
Üst Katman: Platelet fakir plazma (PPP)
PRP Hazırlık Tablosu
Adım | Açıklama |
Kan Toplama | Hastadan 10-60 mL venöz kan toplanır. |
Antikoagülan | Asit sitrat dekstroz veya sodyum sitrat eklenir. |
Santrifüj | Kan, santrifüj edilerek üç katmana ayrılır. |
PRP'nin Etki Mekanizması
PRP'nin saç dökülmesini nasıl önlediği ve saç yeniden büyümesini nasıl teşvik ettiği tam olarak anlaşılmamıştır. Ancak, PRP'nin içeriğindeki yüksek konsantrasyondaki büyüme faktörleri ve sitokinler, saç foliküllerini canlandırarak ve kan dolaşımını artırarak bu süreci destekler.
PRP'nin Etkisi
Büyüme Faktörleri: PRP, saç köklerinin yeniden canlanmasını sağlar.
Kan Dolaşımı: Trombositlerin serbest bıraktığı maddeler, saç derisindeki kan akışını artırır.
PRP'nin Saç Dökülmesinde Kullanımı ve Etkinliği
Birçok çalışma, PRP'nin saç dökülmesi tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Özellikle androgenetik alopesi, kadın tipi saç dökülmesi, alopesi areata ve sikatrisyel alopesi gibi farklı saç dökülmesi türlerinde PRP tedavisi olumlu sonuçlar vermiştir.
Klinik Etkinlik ve Yan Etkiler
Klinik Etkinlik
PRP'nin saç dökülmesinde etkili olduğu çeşitli çalışmalarla desteklenmiştir. Tedavi sonrası saç yoğunluğunda ve kalitesinde artış gözlemlenmiştir.
Yan Etkiler
PRP tedavisinin yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Bu yan etkiler şunları içerir:
Enjeksiyon bölgesinde ağrı
Hafif şişlik ve kızarıklık
Kısa süreli morarma
DEPA Sınıflandırması ve PRP Hazırlığı
PRP (platelet-rich plasma, trombosit zengin plazma) uygulamalarında standartlaşma, tedavi etkinliğini ve güvenliğini artırmak için önemlidir.
Önerilen DEPA sınıflandırması, PRP'yi dört temel bileşene göre değerlendirir: enjekte edilen trombositlerin dozu, işlemin verimliliği, PRP'nin saflığı ve aktivasyon süreci. Bu sınıflandırmada “AAA” DEPA puanı, yüksek konsantrasyonlu trombosit enjeksiyonunu, minimum kırmızı kan hücresi kontaminasyonunu ve az miktarda trombosit kaybını ifade eder.
Ek olarak, PRP'nin aktivasyonu sırasında trombin veya kalsiyum klorür gibi eksojen aktivatörlerin kullanılıp kullanılmadığı da raporlanır.
Tablo 1: DEPA Puanı
Kategori | Enjekte Edilen Trombosit Dozu (Milyar) | İşlemin Verimliliği (Trombosit İyileşme Oranı %) | PRP'nin Saflığı (Trombositlerdeki Bağıl Kompozisyon %) |
A | >5 çok yüksek doz | >90 yüksek | >90 çok saf PRP |
B | 3–5 yüksek doz | 70–90 orta | 70–90 saf PRP |
C | 1–3 orta doz | 30–70 düşük | 30–70 heterojen PRP |
D | <1 düşük doz | <30 zayıf | <30 tam kan PRP'si |
PRP'nin Etki Mekanizması
PRP'nin etkinliği, hemostatik sistemin yanı sıra inflamatuar yanıt, anjiyogenez, kök hücre indüksiyonu ve hücre proliferasyonunu etkileyen birçok büyüme faktörü ve sitokinin salınımıyla sağlanır.
PRP, alfa granüllerinden PDGF, TGF-β, FGF-2, VEGF, EGF ve IGF-1 gibi büyüme faktörlerini salgılar. Bu faktörler, saç büyümesini uyarır, saç folikülü hücrelerinin proliferasyonunu artırır ve saç döngüsünün anajen fazını uzatır.
PRP'nin Kontrendikasyonları
PRP, genellikle güvenli bir tedavi olarak kabul edilse de bazı kontrendikasyonlar vardır. Kritik trombositopeni, trombosit disfonksiyonu, hemodinamik instabilite, sepsis ve lokal enfeksiyonlar gibi durumlar PRP'nin mutlak kontrendikasyonları arasındadır. NSAID kullanımı, glukokortikoid enjeksiyonları ve yakın zamanda geçirilmiş hastalıklar ise göreceli kontrendikasyonlar arasında yer alır.
Androgenetik Alopesi (AGA) ve PRP
Androgenetik alopesi (AGA), terminal kılların vellus kıllarına doğru minyatürleşmesi ile karakterize edilir. PRP tedavisi, AGA'nın tedavisinde umut verici sonuçlar vermiştir. Meta-analizler, PRP enjeksiyonlarından sonra saç sayısında ve saç kalınlığında önemli artışlar olduğunu göstermektedir.
Ancak, PRP'nin hazırlanması ve uygulanması konusunda standart bir protokol bulunmamaktadır. PRP'nin etkinliği, trombosit sayısı, hazırlama yöntemi ve aktivasyon durumu gibi faktörlerden etkilenir.
Tablo 2: Erkek Androgenetik Alopesi'de PRP'nin Randomize Kontrollü Çalışmaları
Yazar, Yıl | Hasta Sayısı | PRP Hazırlığı | Tedavi Rejimi | Sonuçlar |
Qu Q ve diğerleri, 2021 | N=52 (32M 20F) | Çift dönüş, PLT aktivatörü yok | 3 ayda bir PRP VS salin | Saç yoğunluğu ve kalınlığında artış |
Pakhomova EE ve diğerleri, 2020 | N=69 M | Çift dönüş, PLT aktivatörü var | 4 ayda bir PRP VS minoksidil | Saç yoğunluğu ve kalınlığında artış |
Shapiro ve diğerleri, 2020 | N=35 (18M 17F) | Tek dönüş, PLT aktivatörü yok | 3 ayda bir PRP VS salin | Başlangıca göre saç yoğunluğunda artış ancak plaseboya göre değil |
Dicle ve diğerleri, 2020 | N=30M | Tek dönüş, PLT aktivatörü var | 3 ayda bir PRP VS salin | Saç yoğunluğunda belirgin artış |
Singh ve diğerleri, 2020 | N=80M | Çift dönüş, PLT aktivatörü var | 5 ayda bir PRP VS minoksidil | Saç yoğunluğu ve kalınlığında artış |
Rodrigues ve diğerleri, 2019 | N=26M | Çift dönüş, PLT aktivatörü var | 3 ayda bir PRP VS salin | Saç yoğunluğu ve anajen saç yüzdesinde artış |
Gentile ve diğerleri, 2017 | N=18M | Tek dönüş, PLT aktivatörü yok | 3 ayda bir PRP VS salin | Yarım kafa çalışması, saç yoğunluğunda artış |
Kadın Tipi Saç Dökülmesi (FPHL) ve PRP
Kadın tipi saç dökülmesi (FPHL), kadınlarda saç dökülmesinin en yaygın nedenidir ve foliküler minyatürleşme ile karakterizedir. PRP tedavisi, FPHL'de de olumlu sonuçlar göstermiştir. Sistematik incelemeler ve meta-analizler, PRP'nin saç kalınlığını ve yoğunluğunu artırarak FPHL tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir.
PRP Hazırlığında Standartizasyon ve Etkinlik
PRP'nin etkinliği, trombosit sayısı, aktivasyon yöntemi ve tedavi sıklığı gibi faktörlerden etkilenir. Çift dönüşlü santrifüj yöntemi ve aktivatör kullanımı gibi farklı yöntemler, PRP'nin etkinliğini artırabilir. PRP'nin etkinliği, kişisel varyasyonlar ve farklı hazırlama yöntemleri nedeniyle değişkenlik gösterebilir.
PRP'nin androgenetik alopesi ve kadın tipi saç dökülmesindeki etkinliği, çeşitli çalışmalarla desteklenmiş olsa da, PRP hazırlığı ve uygulaması konusunda standart protokoller geliştirilmesi önemlidir. Bu, tedavi sonuçlarının daha tutarlı ve güvenilir olmasını sağlayacaktır.
Tablo 3 ve Tablo 4'ün verilerini aşağıda özetledim. Bu özetlemeler, saç dökülmesi tedavisinde PRP'nin etkinliğini değerlendiren çeşitli randomize kontrollü çalışmaların ayrıntılarını sunmaktadır.
Tablo 3
Kadın Tipi Saç Dökülmesinde PRP ile Randomize Kontrollü Çalışmalar
Yazar, Yıl | Hasta Sayısı | Trombositten Zengin Plazmanın Hazırlanması | Tedavi Rejimi | Sonuçlar |
Dubin DP ve diğerleri, 2020 | N= 30F | - Tek dönüş<br> - PLT aktivatörü olmadan<br> - PLT sayısı: NR | PRP ile 3 enjeksiyon (aylık) (14) VS salin (14; 2- kayıp takibi) | 6 ay: Plasebo grubuna kıyasla PRP grubunda saç yoğunluğunda ve saç kalınlığında anlamlı artış |
Bruce ve diğerleri, 2019 | N= 20F | - Çift dönüş<br> - PLT aktivatörü ile<br> - PLT sayısı: NR | Önce PRP ile 3 enjeksiyon (aylık) (9) VS minoksidil köpük ilk olarak (9) | 4 ay: her iki grupta da vellus kıl yoğunluğunda ve saç sayısında başlangıca göre anlamlı artış |
Tevfik ve Osman, 2018 | N= 30F | - Çift dönüş<br> - PLT aktivatörü ile<br> - PLT sayısı: NR | PRP VS salin ile 4 enjeksiyon (haftalık) (yarım kafa çalışması) | 6 ay: Plaseboya kıyasla PRP'de saç yoğunluğunda ve saç kalınlığında belirgin artış |
Lee ve diğerleri, 2015 | N= 40F | - Tek dönüş<br> - PLT aktivatörü ile<br> - PLT sayısı: 1.256.950 ± 371.397 hücre/μL | 12 seans PDRN enjeksiyonu ile tek PRP (20) VS yalnızca 12 seans PDRN enjeksiyonu (20) | 3,25 ay: PRP ile kombine tedavi, tek başına PDRN'den daha fazla saç kalınlığına neden oldu |
Tablo 4
Alopecia Areata'da PRP'nin Rastgele Kontrollü Çalışmaları
Yazar, Yıl | Hasta Sayısı | Trombositten Zengin Plazmanın Hazırlanması | Tedavi Rejimi | Sonuçlar |
Fawzy MM ve diğerleri, 2021 | N= 31 (23M8F) | - Tek dönüş<br> - PLT aktivatörü olmadan<br> - PLT sayısı: 750.000–1.000.000/μL | 1.PRP ile 3 enjeksiyon (aylık) (17) <br> 2.Triamsinolon asetonid 40 mg/mL (14) | 4 ay: her iki grupta da SALT skorunda başlangıca kıyasla anlamlı azalma |
Balakrishnan A ve diğerleri, 2020 | N= 40 (22M18F) | - Çift dönüş<br> - PLT aktivatörü olmadan<br> - PLT sayısı: NR | 1.PRP ile 3 enjeksiyon (aylık) (16) <br> 2.Triamsinolon asetonid 10 mg/mL (16) | 3 ay: Her iki grupta da klinik semptomlarda anlamlı iyileşme oldu ancak bu iki grup arasında anlamlı bir fark yoktu |
Hegde P ve diğerleri, 2020 | N= 50 | - Çift dönüş<br> - PLT aktivatörü olmadan<br> - PLT sayısı: NR | 3 enjeksiyon (aylık) <br> 1.PRP ile saçlı derinin sağ tarafı (25) <br> 2.Triamsinolon asetonid 10 mg/mL (25) Salin ile saçlı derinin sol tarafı | 5 ay: SALT skoru her iki grupta da başlangıca göre istatistiksel olarak anlamlı iyileşme gösterdi. En fazla saç çıkışı steroid grubunda görüldü, bunu PRP grubu izledi |
Kapoor P ve diğerleri, 2020 | N= 40 | - Tek dönüş<br> - PLT aktivatörü olmadan<br> - PLT sayısı: Tam kandan 3,5 kat daha fazla | 1.PRP ile 4 enjeksiyon (3 haftada bir) (20) <br> 2.Triamsinolon asetonid 10 mg/mL (20) | 6 ay: PRP grubuna kıyasla triamsinolon grubunda SALT skorunda anlamlı azalma |
Albalat ve diğerleri, 2019 | N= 80 (68M12F) | - Çift dönüş<br> - PLT aktivatörü ile<br> - PLT sayısı: NR | 3-5 enjeksiyon (2 haftada bir) <br> 1.PRP (40) <br> 2.Triamsinolon asetonid 5 mg/mL (40) | 6 ay: her iki grupta da yeniden saç büyümesinde ve distrofik saçlarda azalmada önemli artış |
Agrawal P ve diğerleri, 2018 | N= 30 | - Çift dönüş<br> - PLT aktivatörü ile<br> - PLT sayısı: NR | 1.PRP ile 3 enjeksiyon (aylık) (15) <br> 2.Triamsinolon asetonid 5 mg/mL (15) | 6 ay: PRP grubuna kıyasla triamsinolon grubunda yeniden saç çıkma yüzdesinde önemli artış |
Ek Notlar
Alopesi Areata (AA):
AA, otoimmün bir bozukluktur ve yaşam boyu risk %2 civarındadır.
PRP'nin güçlü bir anti-inflamatuar etkisi olduğu ve AA tedavisinde potansiyel olarak faydalı olduğu tespit edilmiştir.
PRP, AA'da intralezyonel triamsinolon asetonid enjeksiyonuyla benzer ölçüde saç büyümesini uyarmıştır.
Bazı çalışmalarda PRP'nin intralezyonel steroid enjeksiyonundan daha az etkili olduğu görülmüştür.
PRP, konvansiyonel tedaviye yanıt vermeyen hastalarda alternatif veya adjuvan tedavi olarak kullanılabilir.
Bu veriler, PRP'nin hem kadın tipi saç dökülmesinde hem de Alopesi Areata'da potansiyel bir tedavi seçeneği olarak değerlendirildiğini ve çeşitli çalışma sonuçları ile etkinliğinin desteklendiğini göstermektedir.
PRP'nin saç ekimi ile birlikte kullanımı, foliküler ünitelerin yoğunluğunu ve saçın kalitesini artırdığı çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. İşte bu çalışmaların özetleri ve PRP'nin saç ekimindeki faydaları:
Saç Ekimi ile PRP'nin Kullanımı
Deneysel Çalışma (Erkek Tipi Kellik)
Çalışma: Erkek tipi kelliği olan 20 hasta
Tedavi: Donör bölgesinin otolog plazmadan elde edilen trombosit plazma büyüme faktörleri ile önceden tedavi edilmesi
Sonuçlar: Normal salinle karşılaştırıldığında, PRP tedavisi yapılan bölgelerde %15 daha fazla saç verimi sağlandı. (cm² başına 18,7 foliküler üniteye karşı cm² başına 16,4 foliküler ünite) .
Karşılaştırmalı Çalışmalar
Çalışma 1: Trombosit lizatı (PL), aktive edilmiş PRP (AA-PRP) ve normal salin ile nakledilen foliküler ünite greftleri karşılaştırıldı.
Sonuçlar: PL, AA-PRP ve salin tedavi alanlarında folikül rejenerasyonu sırasıyla %99, %75 ve %71 olarak bulundu .
Çalışma 2: Saç greftlerinin implantasyondan önce PRP'de korunmasıyla ilgili randomize kontrollü çalışma.
Sonuçlar: PRP'de korunan greftler, saç yoğunluğu, greft alımı ve saç kalınlığında salinle korunanlara göre daha iyi sonuçlar gösterdi.
Foliküler Ünite Ekstraksiyonu (FUE) Saç Ekimi ile Kombinasyon Tedavisi
Çalışma: 40 FUE saç ekimi hastasında tek kör, prospektif randomize çalışma
Tedavi: PRP grubunda alıcı alan üzerine yarıklar oluşturulduktan hemen sonra intraoperatif olarak PRP enjekte edildi. Kontrol grubuna normal salin enjekte edildi.
Sonuçlar: PRP tedavisi, saç büyüme yoğunluğunu ve kalitesini artırdı, ekilen saçların katajen kaybını azalttı, cildin erken iyileşmesini sağladı ve yeni anajen saçların daha hızlı ortaya çıkmasını sağladı.
PRP'nin Genel Faydaları ve Güvenliği
Faydalar: Saç dökülmesini tedavi etmenin yanı sıra saç ekimi sırasında da yardımcı olabilir. PRP, androgenetik alopesi, kadın tipi saç dökülmesi ve alopesi areata gibi durumlar için yeni bir tedavi seçeneği olarak kullanılabilir.
Güvenlik: PRP tedavisi, genellikle geçici ve tolere edilebilir ağrı, hafif baş ağrısı, minimal kaşıntı, geçici eritem ve ödem gibi minimal yan etkilerle ilişkilidir. Önemli yan etkiler (yara izi, enfeksiyon, pannikülit, hematom veya alerjik reaksiyon) nadirdir . Tedaviden sonra hastalar günlük aktivitelerine devam edebilir ve çoğu hasta ertesi gün işine dönebilir.
Gelecekteki Çalışmalar ve Standartlaşma
PRP tedavisinin maksimum terapötik etkinliğe ulaşması için, PRP hazırlığının standardizasyonu, dozlama protokolleri, enjeksiyon teknikleri, optimal tedavi seans sayısı ve aralıkları belirlemek için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Bu çalışmalar, PRP'nin saç dökülmesi tedavisinde ve saç ekiminde daha yaygın ve etkili bir şekilde kullanılmasına olanak sağlayacaktır.
Sık Sorulan Sorular
PRP Tedavisi Kaç Seans Gerektirir?
Genellikle, saç dökülmesi tedavisi için 3-4 hafta arayla 3-4 seans PRP tedavisi önerilir.
PRP Tedavisinin Sonuçları Ne Zaman Görülür?
İlk sonuçlar genellikle 3-6 ay içinde görülmeye başlanır. Tam sonuçlar ise 6-12 ay arasında
gözlemlenir.
PRP Tedavisi Kimler İçin Uygundur?
PRP tedavisi, androgenetik alopesi ve diğer saç dökülmesi türlerinden muzdarip kişiler için uygundur. Ancak, tedaviye başlamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir.
Bu yazıda PRP'nin tanımı, hazırlanma süreci, etki mekanizması ve saç dökülmesi tedavisindeki etkinliği hakkında bilgi verilmiştir. PRP, saç dökülmesi tedavisinde umut verici bir yöntemdir ve kişisel ihtiyaçlarınıza göre doktorunuzla görüşerek bu tedaviyi düşünebilirsiniz.
Comments